Wat is servikale kanker?
Servikale kanker is 'n kanker wat in die selle van die serviks - die onderpunt van die baarmoeder wat aan die vagina verbind - voorkom.
Sewentig persent (70%) van servikale kanker word veroorsaak deur die Menslike Papilloma virus (HPV). Hierdie virus het een honderd verskillende tipes, en tipes 16 en 18 word met die hoogste risiko van servikale kankerontwikkeling in Suid-Afrika geassosieer.
Ander vorme van HPV is die algemene oorsaak van genitale vrate.
HPV kan ook vaginale en anale kanker veroorsaak.
Wat is die risikofaktore?
• Besmetting met HPV
• Meer as een seksmaat
• Verswakte immuunstelsel
• Tabakgebruik
• Seksueel oordraagbare siektes/infeksies (STD)
(Chlamydia, HSV)
• Lang tye sedert laaste PAP-smeer.
Hoe word ‘n mens met HPV besmet?
HPV word hoofsaaklik deur vaginale, anale, of mondelinge seksuele kontak oorgedra, maar dit kan ook deur die uitruil van liggaamlike vloeistowwe, soos speeksel, of vel-tot-vel kontak oorgedra word. Baie mense dra die virus sonder om ooit eens te besef dat hulle het dit. Net om die virus te hê, beteken nie noodwendig dat ‘n persoon die risiko loop dat die kanker kan ontwikkel nie - dit hang ook af van hoe gesond die persoon is, en hoe erg die viruslading is.
Hoe kan HPV opgespoor word?
Daar is tans geen bloedtoets vir HPV nie, maar toetse kan in laboratoriums op ’n selmonster gedoen word, om te bepaal hoe erg die lading van die virus is.
Vir vroue oor vyf-en-twintig (25), is gereelde servikale smeertoetse die beste manier om abnormale servikale selle, wat die teenwoordigheid van hoë risiko HPV kan dui, op te spoor.
'n PAP-smeer is 'n siftingstoets vir die vroeë opsporing van servikale kanker. Abnormale kankerselle word met behulp van 'n monster van 'n depper van die serviks opgespoor.
Die Suid-Afrikaanse Gesondheidsdepartement bied elke 10 jaar drie (3) gratis papsmere aan MIV-negatiewe vroue vanaf die ouderdom van 30 aan. Papsmere word elke 3 jaar met MIV-positiewe vroue gedoen.
Voorkoming
Behalwe weerhouding, is kondoomgebruik 'n goeie voorkomende maatreël.
Die HPV-entstof is tans die enigste betroubare manier om HPV heeltemal te voorkom - selfs totale seksuele weerhouding is geen waarborg nie, gegewe dat die virus deur die velkontak of speeksel oorgedra kan word.
Die entstof word tans gereeld aan meisies op skool aangebied.
Bestuur
Die behandeling van servikale kanker word beïnvloed deur die stadium van die kanker. Dit kan wissel van geïsoleerde insnyding van die kanker tot verwydering van die baarmoeder en omliggende strukture in ernstige gevalle.